Oficjalna inauguracja obchodów miała miejsce podczas Światowej Konferencji Spółdzielczej w New Delhi w dniach 25-30 listopada 2024 roku, co dodatkowo podkreśla globalne znaczenie tej inicjatywy. Komitet Narodów Zjednoczonych ds. Promocji i Rozwoju Spółdzielczości przygotował oficjalne logo oraz podręcznik zasad jego stosowania, co ułatwia identyfikację i promocję wydarzeń związanych z Międzynarodowym Rokiem Spółdzielczości na całym świecie.

Historia ruchu spółdzielczego sięga końca XVIII wieku i jest głęboko zakorzeniona w ideach samopomocy i solidarności. Za jedną z pierwszych udanych inicjatyw uważa się założoną w 1843 roku w Rochdale w Anglii spółdzielnię spożywców. Z Wielkiej Brytanii idea spółdzielczości szybko rozprzestrzeniła się na kontynent europejski, docierając również do Polski. Pierwsze polskie spółdzielnie, tzw. „kasy Stefczyka”, koncentrowały się na gromadzeniu środków pieniężnych i udzielaniu kredytów drobnym przedsiębiorcom i rolnikom. W latach 1850-1870 na terenie Wielkopolski, Galicji i Warszawy powstawały liczne kasy samopomocowe, bazujące na spółdzielczych wartościach. Z czasem pojawiały się kolejne formy spółdzielni, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, które odegrały znaczącą rolę w rozwoju kraju w okresie międzywojennym, zwłaszcza w budownictwie, handlu i rolnictwie. Przyjazne przepisy prawne i pozytywna atmosfera społeczna sprzyjały dynamicznemu rozwojowi ruchu spółdzielczego, czego dowodem jest funkcjonowanie od 12 000 do 16 000 spółdzielni w latach 1918-1939.
Po II wojnie światowej losy spółdzielczości w Polsce potoczyły się inaczej niż w krajach demokratycznych. W bloku socjalistycznym ruch spółdzielczy został podporządkowany ideologii i pozbawiony kluczowych cech, takich jak samorządność i niezależność. Dopiero przełom lat 80. i 90. XX wieku przyniósł odzyskanie autonomii. W tym samym czasie w krajach zachodnich spółdzielnie dynamicznie adaptowały się do realiów gospodarki rynkowej, przejmując efektywne metody zarządzania, ale zachowując swoje fundamentalne zasady. W wielu sektorach gospodarki spółdzielnie stały się znaczącymi, prężnymi i silnymi podmiotami, które oprócz działalności komercyjnej często angażują się w inicjatywy o charakterze społecznym i edukacyjnym.

Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce ma już ponad 110-letnią tradycję, a jej początki sięgają 27 marca 1890 roku, kiedy to w Poznaniu założono pierwszą polską spółdzielnię mieszkaniową. W okresie międzywojennym nastąpił intensywny rozwój tego sektora, a Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa stała się czołowym przedstawicielem spółdzielczości lokatorskiej. Po II wojnie światowej, w latach 1945-1949, spółdzielczość mieszkaniowa odgrywała istotną rolę społeczną i gospodarczą, uzupełniając inne formy zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

Warto w tym kontekście przypomnieć o Sandomierskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, która powstała w 1959 roku i została zarejestrowana w Sądzie Powiatowym w Radomiu pod numerem 1623. Jej historia jest częścią bogatego dziedzictwa polskiej spółdzielczości.

Międzynarodowy Rok Spółdzielczości 2025 to wyjątkowa szansa na to, by docenić wkład spółdzielni w budowanie lepszego świata, promować ich unikalny model działania i zachęcić do tworzenia kolejnych inicjatyw opartych na współpracy, solidarności i odpowiedzialności społecznej. To rok, w którym hasło „Spółdzielnie budują lepszy świat” powinno rezonować w każdym zakątku globu, inspirując do wspólnego działania na rzecz bardziej sprawiedliwej i zrównoważonej przyszłości.

Tomasz Siwek
Prezes SSM